รู้หรือไม่ กรมควบคุมโรค เผยอัตราโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ในเยาวชนมากขึ้น โดยเฉพาะโรคซิฟิลิสในปี 2566 พบป่วย 11,631 ราย และในปี 2567 คาดว่าประเทศไทยมีแนวโน้มพบผู้ป่วยโรคซิฟิลิสสูงขึ้นถึง 17,273 ราย
ด้วยพฤติกรรมและค่านิยมของกลุ่มเยาวชนที่เปลี่ยนไป เช่น การมีเพศสัมพันธ์ตั้งแต่อายุยังน้อย การเปลี่ยนคู่นอนบ่อย หรือเพศสัมพันธ์แบบคืนเดียวที่เรียกว่า One night stand จึงเป็นที่มาของความเสี่ยงสูงที่จะติดเชื้อซิฟิลิส
โรคซิฟิลิส (Syphilis) คืออะไร
ซิฟิลิส (Syphilis) หรือโรคซิฟิลิสเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Treponema pallidum แพร่กระจายผ่านทางเพศสัมพันธ์ การสัมผัสโดยตรงกับเลือด หรือสารน้ำคั่งจากผู้ติดเชื้อ การแพร่กระจายผ่านได้ทั้งการเพศสัมพันธ์ทางช่องคลอด ทวารหนักและปาก การสัมผัสโดยตรงกับแผลในปาก แผลในช่องคลอดของผู้ติดเชื้อ และจากแม่สู่ลูกระหว่างตั้งครรภ์หรือคลอด
ซิฟิลิสมีระยะฟักตัวประมาณ 9-90 วัน โดยเฉลี่ยอยู่ที่ 21 วัน ในระยะเริ่มแรกของการป่วยผู้ป่วยซิฟิลิสจะมีตุ่มเล็กๆ เกิดขึ้นที่อวัยวะเพศ ทวารหนัก ปาก หรือริมฝีปาก ตุ่มจะแตกออกเป็นแผล เรียกว่า “แผลริมแข็ง” มักเป็นแผลเดี่ยว ขอบแผลนูนแข็ง ไม่เจ็บหรือแสบ ซิฟิลิส คือสามารถพบได้ในทุกเพศทุกวัย และหากไม่รักษาอาจส่งผลเสียต่อร่างกายได้ในระยะยาว เกิดผลกระทบต่อระบบประสาทส่วนกลางและอวัยวะอื่น ๆ ในระยะหลัง ง การตรวจและการรักษาซิฟิลิสที่เร็วที่สุดมีความสำคัญเพื่อป้องกันผลกระทบที่รุนแรงจากโรคนี้ในระยะต่าง ๆ ของการติดเชื้อ
ทำไมโรคซิฟิลิสจึงอันตราย?
ซิฟิลิสถือว่า เป็นโรคที่อันตรายเพราะ มีผลกระทบต่อหลายระบบในร่างกายและอาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้ โรคซิฟิลิส คือ หนึ่งในโรคที่แพร่กระจายง่ายถ้าไม่มีการป้องกัน ความอันตรายของซิฟิลิสนั้น ในระยะเริ่มแรก ผู้ป่วยอาจไม่มีอาการซิฟิลิส หรือมีอาการคล้ายโรคอื่น ๆ ทำให้ผู้ป่วยละเลยและไม่ได้รับการรักษาอย่างรวดเร็วในช่วงแรกเริ่ม
ผลกระทบที่รุนแรงต่อระบบประสาทและหัวใจ ซิฟิลิสสามารถกระทบต่ออวัยวะอื่น ๆ ในร่างกาย เช่น หัวใจ สมอง ต่อมไร้ท่อ เส้นเลือดแดงโป่งพอง ระบบไหลเวียนโลหิต และอวัยวะอื่น ๆ ที่สำคัญ ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาในการทำงานของอวัยวะนั้น ๆ และเสี่ยงต่อการเสื่อมสภาพที่รุนแรงได้ในระยะยาว รวมถึงการได้ยินและการมองเห็นที่ผิดปกติไป และผู้ป่วยติดเชื้อซิฟิลิสมีโอกาสติดเชื้อ HIV มากกว่าคนทั่วไป
สาเหตุที่ทำให้โรคซิฟิลิสแพร่กระจายคืออะไร?
โรคซิฟิลิสสาเหตุเกิดขึ้นได้จากหลากหลายปัจจัย มีอะไรบ้าง?
- เพศสัมพันธ์ เชื้อซิฟิลิสสามารถแพร่กระจายผ่านทางการสัมผัสกับแผลริมแข็ง ผื่น หรือ เยื่อเมือกที่ติดเชื้อ โดยสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งเพศสัมพันธ์แบบช่องคลอด ทวารหนัก และช่องปาก
- การสัมผัสกับเลือด ซิฟิลิสสามารถแพร่กระจายผ่านทางการสัมผัสกับเลือดของผู้ติดเชื้อโดยตรง เช่น การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน การสัก การเจาะบริเวณต่าง ๆ ในร่างกาย
- แม่สู่ลูก เชื้อซิฟิลิสสามารถแพร่กระจายจากแม่สู่ลูกระหว่างตั้งครรภ์หรือคลอด
ซิฟิลิสป้องกันอย่างไร?
การป้องกันซิฟิลิสมีหลายวิธีที่สามารถทำได้ เราสามารถแบ่งวิธีการป้องกันได้เป็นสองแนวทางหลัก คือ การป้องกันการติดเชื้อในตัวเองและการป้องกันการแพร่กระจายสู่ผู้อื่น สามารถทำได้โดย
- การใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ สามารถลดโอกาสในการติดเชื้อซิฟิลิสและโรคทางเพศอื่น ๆ
- ตรวจสุขภาพทางเพศสัมพันธ์เป็นประจำ จะช่วยให้ทราบว่าติดเชื้อซิฟิลิสหรือไม่ และสามารถรับการรักษาได้ทันท่วงที
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับเลือดของผู้อื่น ควรใช้อุปกรณ์ป้องกัน เช่น ถุงมือ ยางกันเปื้อน เมื่อต้องสัมผัสกับเลือดของผู้อื่น
- มีคู่นอนเพียงคนเดียว การมีคู่นอนเพียงคนเดียวที่ไม่เป็นซิฟิลิสจะช่วยลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
หากเป็นซิฟิลิสแล้ว ควรทำอย่างไรดี?
หากเป็นซิฟิลิสแล้ว ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาโดยเร็วที่สุด การรักษาในระยะแรกจะได้ผลดีกว่าระยะท้าย ขั้นตอนเบื้องต้นที่ควรทำหากเป็นซิฟิลิส ก่อนที่จะมีอาการโรคซิฟิลิสที่รุนแรงขึ้น
- สิ่งสำคัญที่สุดคือต้องไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษา
- แจ้งให้คู่นอนทราบว่าติดเชื้อซิฟิลิส เพื่อให้พวกเขาไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจและรักษา
- แพทย์จะสั่งยาปฏิชีวนะเพนนิซิลลินเพื่อรักษา ผู้ป่วยควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
- ผู้ป่วยจะต้องได้รับการติดตามผลเป็นประจำเพื่อตรวจหาเชื้อซิฟิลิสซ้ำและดูว่าการรักษาได้ผลหรือไม่
สรุปเรื่องซิฟิลิส โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
ซิฟิลิสสามารถรักษาให้หายขาดได้หากได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที โดยเฉพาะซิฟิลิสระยะแรก แต่การรักษาซิฟิลิสที่ดีที่สุดคือ การตระหนักและให้ความสำคัญกับป้องกันโรคซิฟิลิสก่อนที่จะเกิด การใช้ถุงยางอนามัยและการลดพฤติกรรมทางเพศที่เสี่ยง เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงสุดในการป้องกันการติดซิฟิลิสและโรคติดเชื้อทางเพศอื่น ๆ
References
Mayo Clinic Staff. (2023, October 07). Syphilis.
Abby Alten Schwartz. (2024, February 18). Syphilis: Symptoms, Causes, Diagnosis, Treatment.
https://www.webmd.com/sexual-conditions/syphilis